De schoolmeester

Cor Bruijn, schrijver van streekromans of literatuur? Schoolmeester of ook kind gebleven? Wat hij schrijft, spreekt tot de verbeelding. Ook bij Ellis van Atten en Jeroen van Leeuwen, die als Zaanse stadsdichters, een gedicht over hem schreven voor de Literaire Salon op 15 april 2018 in het Zaantheater.

De schoolmeester

Tussen de muren van het klaslokaal vormen
kinderen het toneel voor de geleerde timmerman
Aap. Noot. Mies herboren. Kinderen in een rij gevlochten
Krijt krast scherpe sporen in zachte klei. Land deint
Golvende meisjesharen in de inktpot gedoopt
Meester. Haal de kinderen in

Schenk het recept uit over zaakonderwijs
Geef een taak. Ontwaak tot ongepoleist ruwe edelsteen
door adelstand verhandeld. Eigen paden platgetreden
naar boven gewandeld. Vandaag, op de grens van
vanmorgen en middag, is een leraar geslaagd oneindig
in het scheppen van spaden in veen
het vertraagd laten bloeien
van een bloembed aardbeien

De meester vaart uit in jeugdherinneringen
Hoe hij leerde, wandelen naar Sneek. Regels aan
de lieslaarzen gelapt. Literatuur ontsnapt aan
spreektaalavonturen Hij verliest zijn hoofd in Zaanse verhalen
Het kind spreekt voor en na zijn beurt
Haalt de meester in

Tweedimensionale drukkunst laat 3D beelden
spreken in aanstekelijke plaagvonken. Zaanstreken van
straatjongens. Kinderkoren vertellen over
opa’s, oma’s in dit polderland
Suizende seizen ontwijken. Het kost de dode molen
zijn kop en kap. Vuur is aangestoken
Tijdreizen in voetsporen van verdronken vaders
Weer tot leven komen. Wonen op de Lorziezolder
Een schuur met thuiskomst in houten tempel
Werkende gezinnen van oude stempel

Verlaag platte bodems onder bruggen door
Hoge druk, de 12e van de ketel. Het verhalende over
generaties uitgeworpen. Gefluister in de wind. Stilte
Zilt want de zee is nabij. Het bootje in de sloot verloor de onschuld
dreef af naar groot water. Vissenvangers en golventemmers gooien
liefdesnetten. Begeerte. Bloot.

Kinderen klommen uit boeken tot
boomlange jongens en meiden
Zie ze sprongen door tijden weggecijferd door
canon-makers. Wat ervaren wij van het water-varen?
Over het plafond deze daken schakelstroom door pannen en goten
Hoge spanning vergroten geeft schokken
Schoolbelresonantie van de scheepsklokken

In de vitrinekast verstoft tussen vaantjes en bekers
de oorkonde. Schitterend de voorjaarszon op een plein
Wonderlijk verborgen hoofdpersoon
speelt luchtgitaar met fietsende voeten
Voor de marktkoopman een grote onbekende
Scheepje danst op de sokkel der kennis
Literatuur met labelnaam gestopt
in een hokje met weerhaakjes gepropt

De meester is ingehaald door zijn auteur
oude geurboeken lezen
zo bladert hij door toekomstbeelden

Raadgedicht

Bij de installatie van de gemeenteraad van Zaanstad op 29 maart 2018 mochten de stadsdichters Jeroen van Leeuwen en Ellis van Atten enkele woorden spreken. Een hele eer.

Een Raadgedicht

In de ongedempte gracht spiegelen
gezichtsvertoningen om de macht
Pain de campagne met bubbelchampagne
aan de man gebracht met kleine verschillen
tegen elkaar afgezet.Vergroot zichtbaar
in lokaal debat. Een vraag speelt op:
wilt u meer of minder kleine partijen in Zaanstad?

Meerkeuzevrijheid viert hoogtij in laag land
Oude koeien uit een sloot bij twijfel aan de waterstand
om zegeningen te hertellen. Vertrouwen komt te voet
en stijgt stevig in het zadel, maar teugels vieren moet
Diversiteit dwingt uitverkorenen in een poldermodel

Liberaal, conservatief, progressief, lokaal
doorbrekend, democratisch, confessioneel en sociaal
Constructrieve poldercoalitie en dito oppositie
gebundeld in de Zaanse raadzaal
 
Gezocht naar goede adviezen voor een wijze raad.
Door transparantie geen denken aan verraad.
Dan is hier de raad van verzet.
In het verzetten van bergen werk.
 Zo verzetten we onze zinnen door zingeving.
Bestuurslichaam binnen het bindweefsel. 
Bloeitijd van indirecte democratie.
Geen directie van een multinational in de hoogste schaal.
meer trots op de eer van dit gezicht regionaal. 

Betrokken, bevlogen bewonersafvaardiging met lef
achter het stuur in wisselende weersomstandigheden
Ongenuanceerde fatsoenlijkheden bevriezen en ontdooien
in deze stad met een grote groene bek, rekbaar
zijn de grenzen van het Zaanse hart als het water
aan de lippen staat van burgers en buitenlui
Dan zet deze stad de sluizen open
Voor iedereen is plek

Diversiteit bevorderen door vele belangen te dienen.
Voor de mensen.
 ideologieën vloeien in elkaar over tot bont gekleurde compromissen.
Laten we ons zo min mogelijk vergissen tijdens het beslissen. Verlicht door juiste kennis van de  Zaanstreek.
Waar het water spiegelt alsof het zichzelf aankeek.
Besluiten nemen over sloten dempen en het bouwen van luchthuizen.  Verkeerslichten knipperen geruisloos toch overstemmen we duizenden auto’s die suizen. Het luistert nauw.
Construeer naast woningen busbruggen over snelfietspaden
Referenda in volle agenda’s waar we selfies maken.

Beeldspraak vertalen in lange zinnen
Helderheid scheppen met een komma hier en daar
In die pauzes luisteren naar geluiden in de wind
Voetstappen over Zaanse schelpenpaden
door polders, langs dijken en kades
fluisteren verlangens van de zwijgzamen
die hun stem verloren in de kantlijn

Formeel op formulieren, informeel na een debat samenkomen.
Respecteer een andere mening zonder cirkelzaag in bomen, wortels voor houvast zijn heipalen in zompige gronden. Design een nieuwe skyline in de volgende ronde. Tegengestelde krachten bij het krieken van de dag kunnen eenheid vormen tot positief gezag met gemeenschappelijke prestaties
Voor poëtische zinnen zoek plantsoenplekken vol inspiratie

Via een degelijk gecontroleerd proces
is Zaanstad met zakelijke installatietechnieken
in uw handen gelegd. Openbare belangenbeharting
Eervolle functie. Grote verantwoordelijheid
Onze felicitaties voor deze democratie
en u veel succes en plezier gewenst

© Jeroen van Leeuwen & Ellis van Atten

Partijprogramma lijst 17 Stadsdichter075

Stadsdichters Jeroen van Leeuwen en Ellis van Atten schreven een partijprogramma voor een fictieve Zaanse politieke partij.

Zaanse Politieke Poëzie
 
Hier volgt een uitzending in de zendtijd van Zaanse politieke partijen
Uuuuh Zaanse Poëzie
 
Contractueel is onze neutraliteit vastgelegd
Wij hebben ons daarbij neergelegd want
het ontbreekt ons aan politieke ambitie
we delen slechts onze poëzie
 
Daarom geven wij u:  Lijst 17
 
Stadsdichter075
met vier programmapunten
 
Poëzie is van ons allemaal en ideaal als gemeenschappelijke taal
Politieke boodschappen
in ambtelijke idiomen uitgesproken
Veelkleurige vijver
waar talen en dialecten samenkomen
Stormen in een glas vol oneliners
Emotioneel beladen. Politiek bewogen
woorden gewogen op de schaal
van de dichter brengen
witruimte tussen regels
Spreken is zilver
Zwijgen blanco instemmen?
Of tijd om te luisteren?
Dat is klatergoud
 
Poëzie is geschikt om de Zaan en andere kloven te overbruggen
Verstaan. Bruggen slaan
zonder blauwe plekken
Stevige bezems vegen
werelden in de Zaan
Breed palet. Kleurenvlekken
Rare kwasten. Eigenheid
Authentieke fantasten
Taal. Kunst. Cultuur
Lijm en schuurpapier
 
De stadsdichter wordt gekozen door de participerende Zaanse burger
Op het pluche zetelt goede raad
In konijnenvacht
De hele nacht gewacht
op de eerste filosofische trein 
Ook ik heb een stem
Maak gebruik van rechten
Kies voor verdoving
Kies voor verstand
Het volk in achterkamers
Leest boeken
Recht uw rug
Blijf vechten
voor idealen
Arbeidersklasse klimt binnen één nacht
Tot op de top van Randstad
stilte voor glaswater-storm
geblazen bubbels koolzuur
Hoe werkt de geclusterde cultuur?
 
Politiek moet op rijm! Met wat er leeft in de Zaanse maatschappij
Politiek bewusteloos-
Er zijn een hoop mieren
Die zich verstoppen, wie is geklopt.
Duw die lijst.
Gebiedende wijs-heid
In debat
in het dorp
in de stad
Zaans de stem
Breng kolkende cultuur lokaal
Nachtegaal bezingt een vroeger klaslokaal
Uit deze rode rivier
Stroomt pracht en praal
Over de slootkant
Vertelt men een machtig verhaal
 
Volg Jeroen voor rijm en alliteratie, lange woordenstromen zonder spaties
Volg Ellis voor de vrouwelijke touch en de praktische organisatie
Voor wat betreft de politiek, krijgt u van ons maar één advies
Luister vooral naar uw eigen stem
Dat is ware poëzie
 
©Jeroen van Leeuwen & Ellis van Atten

De beren zijn los

Een gedicht geschreven na het bijwonen van een debat met Zaanse politieke partijen. Verscheen ook op de nieuwssite De Orkaan.

De beren zijn los!

Met honingzoet grommen storten ze zich op het koekhappen
met handen op de rug gebonden likken ze elkaar de vingers af
zonder elkaar te verwonden. Scheidslijnen verkleinen
tussen oude en jonge wijnen

Het is een transparant klimaat-, energie en CO2 neutraal debat
Circulaire politiek. Hergebruik van rooksignalen in een vieze stad
Snijd die koek maar scherper, dat geeft minder kruimels
Versterk de stellingen met grondig bodemonderzoek
naar de funderingen van partijprogramma’s

Met Zaanse allure groener gezonder. Samen werken, samen leven
Samen sterker in een streek, begrensd door de som van CO2 remissies
Eén auto + één auto = één of twee te veel?
Investeren in saneren of het als feit accepteren?
Excuus vinden in het groenparkeren?
Mosterdgas komt na de maaltijd
Het is levenslang leren

Balanceren op sociale scheidslijnen. Arm, rijk, laag of hoog opgeleid
Doelmatig diversiteit forceren op basis van ongelijkheid
als wonen tussen servet en tafellaken niet te betalen is
is dweilen met de gaskraan open. Close the tap!

Planeetbrede visie onder het gemeentelijke dak
waar burgers het spreekgestoelte beklimmen
Integere participatie door interruptie met eigen stem
Klare taal die zich niet laat gijzelen door
een ghostwriter met gevoel voor ironie en
politiek belang achter het digitale behang
waar samen werken, samen leven, samen sterker
ook samen bestrijden, confronteren en blokkeren is

Buiten de grenzen van debat is er zicht op de ‘unplugged’ versies
Kinderen met vrolijke buttons, kekke gekleurde jassies
bij de kapper met een te hoge haargrens, jongeren met een woonwens
overkokende instructies op inductie en altijd maar op de fiets
onbevangen zoete broodjes smerend
zonder blad voor de mond
Net mensen. Burgers. Beren

©Ellis van Atten

Een droomjurk

Ter gelegenheid van ‘Dromen over feest’ in het Honig Breethuis op 17 december 2017

Ik droom een jurk van glanzend satijn

met geborduurde bloemen in duizend kleuren

Ik droom kant en parels in mijn opgestoken haren

Ik droom een paleis. Ik droom een tentjacht

Laat de boeierknecht me varen langs

de dansende lichtjes op de Zaan

Ik droom muziek, antiek en fijnbesnaard

Ik droom een feest in Zaans zachtblauw

Kleur het verleden mooier dan vandaag

 

Maar de fijne kraag verstijft het beeld

van rijkdom in een keurslijf

door veters getailleerd

Gestreken plooien in de rokken snijden

de weg af van een freule die afgepast

haar dans stampt door de porseleinkast

Onder het tapijt zijn sporen geveegd van

vergeten knikkers van kinderen

die buiten het gareel willen stuiteren

en om het papier trekken verwachtingen

de riempakken strak

Vrijheid achter fantasierijke schilderingen geplakt

 

Ze droomt een jurk van rekbare zachte stoffen

met frisse kleuren losjes over het hoofd aangetrokken

Ze droomt wind door haar haren. Meegolvend over

de baren, waar zij aan het roer de koers bepaalt

Ze droomt een huis om vrij in te bewegen

een bed waarin ze languit kan zweven

Ze droomt muziek zonder partituren

Ze droomt een feest in Zaans zachtblauw

Fabrikeurt de toekomst mooier dan vandaag

 

Zonder me te snijden aan de scherpe randen

verpak ik mijn dromen in velijnpapier

Vier zonder storende verwachtingspatronen

een Zaans zachtblauw feest

2017-12-18T16:09:12+00:00 Gedichten Ellis van Atten|

Zoals het vroeger is geweest

Ter gelegenheid van ‘Dromen over feest’ in het Honig Breethuis op 17 december 2017

“Dromen over feest” in dit huis
misschien zoals het vroeger is geweest
Langzaam dwalend door dit huis
doorvlochten van zijn vroegere bewoners
werd ik gevangen in mijn fantasie
bevond mij opeens in de tijd terug
daar Jacob Breet bij de smuiger
waar verhalen en wijsheden op steen
verwijzen naar Bijbelse voorstellingen
en bijzondere landschappen
dochter Maartje wijst aan
vraagt om de betekenis
de man vertelt, kennis wordt overgedragen
zij luistert intens geboeid
haar hand streelt de tegels
een vinger volgt de lijnen
van een scheepje
je ziet haar dromen
terug in deze tijd
kijk ik geboeid naar de
tegels van deze oude smuiger
zou alle verhalen willen horen
2017-12-18T15:30:25+00:00 Gedichten Margriet Dijkstra|

Aagje

Ter gelegenheid van ‘Dromen over feest’ in het Honig Breethuis te Zaandijk op 17 december 2017

Geketend aan haar toekomst beeld
Baande ze zich een weg naar de oever
Het gras aan de overkant leek groener
Ze dompelde de was in het water
Bij een gedachte aan haar man
Kwamen donderswolken bovendrijven
Ze wilde dit niet met haar leven
Ze waagde niet deze sprong des levens
Maar was nieuwschierig naar een nieuw verhaal
Er klonk een plons….
Het nieuwschierig aagje
Haar droom kwam ten einde
Ze stierf kinderloos
Koos ze echt voor dit einde?
Of is het slechts een overlevering
En een voedingsbodem voor een nieuw verhaal?
2017-12-18T15:26:50+00:00 Gedichten Roselien Brondy|

Honig Breet

Ter gelegenheid van ‘Dromen over feest’ in het Honig Breethuis te Zaandijk op 17 december 2017

Stelt u zich eens voor

U leefde rond de negentiende eeuw

En u was papierfabrikant

U had een rijk leven

U had verschillende panden

Een park in uw bezit

Daarop ook een deftige

En welgeconserveerde inboedel

Waaronder een staand horloge

Van bijzonder schoonen vorm

Met speelwerk

Maar ook het toilet in huis

Mocht er zijn

Stelt u zich dat eens voor

Afijn, uw leven was

Niet enkel pais en vree

Uw vrouw had een aantal miskramen

Uw dochter verdronk

En uw zonen overleefden ook

Een aantal kinderen

Maar dan ging u op vakantie in Duitsland

Of u verzamelde Chinees porselein

Ondertussen

Werd uw papier gebruikt door Napoleon

En stond u midden in het industriële

Centrum van de wereld

Het succesvolle bedrijf ging

Van generatie op generatie

Werd opgesplitst, van naam veranderd

Tot uw zoon het in handen kreeg

Hij ging niet mee met de ontwikkeling

Van de stoommolens

Concurrent Van Gelder

Ging er met de winst vandoor

Einde verhaal

Dit huis ademt geschiedenis

Van mooie en mindere momenten

– Hier is vast ook gedroomd over feest –

Een gedicht is te kort

Om dat allemaal te beschrijven

De muren weten alles

De mens kent slechts een deel

2017-12-18T15:23:59+00:00 Gedichten Thijs de Lange|

Over leven

Tijdens zonsondergang
vindt er een aanslag plaats
in onze stille boomgaard
 
Negentien kauwen
overvallen
drie pruimenbomen
die in dit avondlicht
op haar prille stammen pronken
met het gerijpte fruit
 
Met veel kabaal
trekken de hongerige snavels
grof aan het vlees
van de rijk gevulde takken
waardoor ze dreigen
te breken
 
De volle kruinen
zwiepen heen en weer
om de gewelddadige vogels
van zich af te schudden
maar het moorden
gaat door
 
Naast de boomgaard
begint een zachte regen
 
Als met een passer
beschrijft zij onze kringloop
in een vleeskleurige sloot

 
Joke Konijn
oktober 2017

2017-11-01T10:09:42+00:00 Gedichten Joke Konijn|

Winter op het Merckenrif en de Bruiloftsloot

Vredig gekras.
Voorlopig zal ik dit
witte gebied niet verlaten. 

Schaatsers zwaaien woorden
                Luister: we zijn dronken geworden
                van geluk en het bevroren water
                we kunnen niet stoppen! 

O, kinderen vergeet dit niet!
                De late middagschemer
                bewaar het wilde plezier.
                Leg het bij je voorraad herinneringen
                die niet zijn uit te geven! 

Ik ben zeer traag geworden.
De verlaten bomen in de verte
schitteren in het maanlicht
als ik naar huis ga.
Gearmd met het landschap
vol geheimen en zijn eenzaamheid…

(c) Geraldine Bank-Caenen

2017-09-11T19:15:02+00:00 Gedichten Geraldine Bank-Caenen|