De schoolmeester
Cor Bruijn, schrijver van streekromans of literatuur? Schoolmeester of ook kind gebleven? Wat hij schrijft, spreekt tot de verbeelding. Ook bij Ellis van Atten en Jeroen van Leeuwen, die als Zaanse stadsdichters, een gedicht over hem schreven voor de Literaire Salon op 15 april 2018 in het Zaantheater.
De schoolmeester
Tussen de muren van het klaslokaal vormen
kinderen het toneel voor de geleerde timmerman
Aap. Noot. Mies herboren. Kinderen in een rij gevlochten
Krijt krast scherpe sporen in zachte klei. Land deint
Golvende meisjesharen in de inktpot gedoopt
Meester. Haal de kinderen in
Schenk het recept uit over zaakonderwijs
Geef een taak. Ontwaak tot ongepoleist ruwe edelsteen
door adelstand verhandeld. Eigen paden platgetreden
naar boven gewandeld. Vandaag, op de grens van
vanmorgen en middag, is een leraar geslaagd oneindig
in het scheppen van spaden in veen
het vertraagd laten bloeien
van een bloembed aardbeien
De meester vaart uit in jeugdherinneringen
Hoe hij leerde, wandelen naar Sneek. Regels aan
de lieslaarzen gelapt. Literatuur ontsnapt aan
spreektaalavonturen Hij verliest zijn hoofd in Zaanse verhalen
Het kind spreekt voor en na zijn beurt
Haalt de meester in
Tweedimensionale drukkunst laat 3D beelden
spreken in aanstekelijke plaagvonken. Zaanstreken van
straatjongens. Kinderkoren vertellen over
opa’s, oma’s in dit polderland
Suizende seizen ontwijken. Het kost de dode molen
zijn kop en kap. Vuur is aangestoken
Tijdreizen in voetsporen van verdronken vaders
Weer tot leven komen. Wonen op de Lorziezolder
Een schuur met thuiskomst in houten tempel
Werkende gezinnen van oude stempel
Verlaag platte bodems onder bruggen door
Hoge druk, de 12e van de ketel. Het verhalende over
generaties uitgeworpen. Gefluister in de wind. Stilte
Zilt want de zee is nabij. Het bootje in de sloot verloor de onschuld
dreef af naar groot water. Vissenvangers en golventemmers gooien
liefdesnetten. Begeerte. Bloot.
Kinderen klommen uit boeken tot
boomlange jongens en meiden
Zie ze sprongen door tijden weggecijferd door
canon-makers. Wat ervaren wij van het water-varen?
Over het plafond deze daken schakelstroom door pannen en goten
Hoge spanning vergroten geeft schokken
Schoolbelresonantie van de scheepsklokken
In de vitrinekast verstoft tussen vaantjes en bekers
de oorkonde. Schitterend de voorjaarszon op een plein
Wonderlijk verborgen hoofdpersoon
speelt luchtgitaar met fietsende voeten
Voor de marktkoopman een grote onbekende
Scheepje danst op de sokkel der kennis
Literatuur met labelnaam gestopt
in een hokje met weerhaakjes gepropt
De meester is ingehaald door zijn auteur
oude geurboeken lezen
zo bladert hij door toekomstbeelden
Lijst 17. Onverkiesbaar, wel te volgen
Een periode van debatten en campagne voeren sloten uw stadsdichters af met een gedicht tijdens de installatie van de kersverse gemeenteraadsleden. We leefden onszelf in door een aantal weken geleden zelf een campagne te starten met lijst 17: Stadsdichter075. Een vrolijke dichterlijke partij die niet op het stembiljet terecht kwam. Teleurgesteld? Nou nee. Fijn dat er mensen zijn die willen besturen enzo, wij doen liever iets met woorden. Heeft het ons wat opgeleverd? Ja. We zijn nu, naast Twitter, ook te volgen op Facebook en Instagram. En:
DICHTERLIJK RESULTAAT VOOR DE RAAD
In de weken voor de verkiezingen schreven wij al aan dit gedicht. Voegden er nog wat tips van bezoekers van de Culturele Raad Zaanstad in en moesten twee dagen er voor toch ook nog iets kwijt over de hertelling. Dit is het geworden: Een Raadgedicht
Terugkijken kan ook HIER.
LIJST 17: STADSDICHTER075
Wat waren we blij met alle steun. We mochten filmen in de raadzaal, ons promotiefilmpje kwam bij De Orkaan online, een vriendin maakte een poster en we infiltreerden bij een bestaande partij om ons onder de Zaanse burgers te begeven. Daar konden we ons volledige programma ventileren:
ZAANSE POëZIE POLITIEK of andersom…
AFSCHEID VAN LIJST 17
Op de verkiezingsdag bleek dat lijst 17 niet op het stemformulier te vinden was, we bereidden ons voor op een afscheid. Tijdens het voorprogramma van de Culturele Raad Zaanstad kregen we die gelegenheid. En passant namen we nog wat boodschappen van het publiek mee om te verwerken in het gedicht voor de nieuwe gemeenteraad.
Ten afscheid van onze politieke carrière schreven we dit gedicht:
Zaanse poëzie politiek
Met een verzameling woorden zinnig verbonden
wilden we de politiek verdichten, misschien verlichten
Een zetel hebben we niet gewonnen
Daarom schrappen we, zoals het schrijvers vaker vergaat
Lijst 17
STADSDICHTER075
Tot de volgende verkiezingen wordt er verder geschaafd
aan onze vier programmapunten:
Poëzie is van ons allemaal en ideaal als gemeenschappelijke taal
Poëzie is geschikt om de Zaan en andere kloven te overbruggen
De stadsdichter wordt gekozen door de participerende Zaanse burger
Politiek moet op rijm! Met wat er leeft in de Zaanse maatschappij
Voor het stemmen de deur uit
na de uitslag in de banken
is het lot van gemeenteraadsleden
op afstand van uw adviezen, raad en ideeën
Deel ze met ons, in het kader van poëzieparticipatie
verwerken wij ze in het installatiegedicht
voor de nieuwe volksdelegatie
Laat u horen! Dat is ware poëzie!
Stadsdichter075. Niet gekozen. Wel te volgen.
Raadgedicht
Bij de installatie van de gemeenteraad van Zaanstad op 29 maart 2018 mochten de stadsdichters Jeroen van Leeuwen en Ellis van Atten enkele woorden spreken. Een hele eer.
Een Raadgedicht
In de ongedempte gracht spiegelen
gezichtsvertoningen om de macht
Pain de campagne met bubbelchampagne
aan de man gebracht met kleine verschillen
tegen elkaar afgezet.Vergroot zichtbaar
in lokaal debat. Een vraag speelt op:
wilt u meer of minder kleine partijen in Zaanstad?
Meerkeuzevrijheid viert hoogtij in laag land
Oude koeien uit een sloot bij twijfel aan de waterstand
om zegeningen te hertellen. Vertrouwen komt te voet
en stijgt stevig in het zadel, maar teugels vieren moet
Diversiteit dwingt uitverkorenen in een poldermodel
Liberaal, conservatief, progressief, lokaal
doorbrekend, democratisch, confessioneel en sociaal
Constructrieve poldercoalitie en dito oppositie
gebundeld in de Zaanse raadzaal
Gezocht naar goede adviezen voor een wijze raad.
Door transparantie geen denken aan verraad.
Dan is hier de raad van verzet.
In het verzetten van bergen werk.
Zo verzetten we onze zinnen door zingeving.
Bestuurslichaam binnen het bindweefsel.
Bloeitijd van indirecte democratie.
Geen directie van een multinational in de hoogste schaal.
meer trots op de eer van dit gezicht regionaal.
Betrokken, bevlogen bewonersafvaardiging met lef
achter het stuur in wisselende weersomstandigheden
Ongenuanceerde fatsoenlijkheden bevriezen en ontdooien
in deze stad met een grote groene bek, rekbaar
zijn de grenzen van het Zaanse hart als het water
aan de lippen staat van burgers en buitenlui
Dan zet deze stad de sluizen open
Voor iedereen is plek
Diversiteit bevorderen door vele belangen te dienen.
Voor de mensen.
ideologieën vloeien in elkaar over tot bont gekleurde compromissen.
Laten we ons zo min mogelijk vergissen tijdens het beslissen. Verlicht door juiste kennis van de Zaanstreek.
Waar het water spiegelt alsof het zichzelf aankeek.
Besluiten nemen over sloten dempen en het bouwen van luchthuizen. Verkeerslichten knipperen geruisloos toch overstemmen we duizenden auto’s die suizen. Het luistert nauw.
Construeer naast woningen busbruggen over snelfietspaden
Referenda in volle agenda’s waar we selfies maken.
Beeldspraak vertalen in lange zinnen
Helderheid scheppen met een komma hier en daar
In die pauzes luisteren naar geluiden in de wind
Voetstappen over Zaanse schelpenpaden
door polders, langs dijken en kades
fluisteren verlangens van de zwijgzamen
die hun stem verloren in de kantlijn
Formeel op formulieren, informeel na een debat samenkomen.
Respecteer een andere mening zonder cirkelzaag in bomen, wortels voor houvast zijn heipalen in zompige gronden. Design een nieuwe skyline in de volgende ronde. Tegengestelde krachten bij het krieken van de dag kunnen eenheid vormen tot positief gezag met gemeenschappelijke prestaties
Voor poëtische zinnen zoek plantsoenplekken vol inspiratie
Via een degelijk gecontroleerd proces
is Zaanstad met zakelijke installatietechnieken
in uw handen gelegd. Openbare belangenbeharting
Eervolle functie. Grote verantwoordelijheid
Onze felicitaties voor deze democratie
en u veel succes en plezier gewenst
© Jeroen van Leeuwen & Ellis van Atten
Zaanse Jongeren Poëziewedstrijd 2018
Ooit een mooi, spannend, lief of grappig gedicht geschreven? Of ben je dat van plan? Doe mee aan deze wedstrijd voor Zaanse Jongeren van 12 tot en met 18 jaar! Inzenden kan vanaf 31 maart tot en met 25 mei, met schrijven kun je nu al beginnen! Tijdens de finale op 10 juni (19:30-21:30 ) in de artiestenfoyer van het Zaantheater wordt de winnaar bekend gemaakt en worden de prijzen verdeeld. Lees verder voor informatie.
Wie kunnen er mee doen?
Jongeren van 12 tot en met 18 jaar, die in Zaanstad wonen of in Zaanstad naar school gaan.
Hoe doe je mee?
Tussen 31 maart en 25 mei kun je twee of drie gedichten mailen naar stadsdichter075@gmail.com. Het liefste als word-document, maar een foto mag ook. Vermeld in de mail: je volledige naam, je leeftijd, waar je naar school gaat en je mobiele telefoonnummer.
De gedichten mogen overal over gaan, mogen kort of lang zijn, rijmen of niet, verdrietig zijn of vrolijk. Wel moeten ze in het Nederlands.
Voor 1 juni hoor je of je bij de laatste tien hoort en wordt je uitgenodigd voor de finale op zondagavond 10 juni in de artiestenfoyer in het Zaantheater. Houd die datum alvast vrij!
Wat kun je winnen?
Dat is nog niet helemaal zeker, maar prijzen komen er! Zodra we meer weten, laten we dat weten. Hier en op de Facebookpagina van Stadsdichter075.
Tips en trics
Natuurlijk kun je de leraar Nederlands om hulp of advies vragen. Je mag ook een vraag stellen aan de stadsdichters van Zaanstad Jeroen en Ellis via Facebook of mail.
Het belangrijkste is dat je schrijft over iets dat je zelf interessant vindt! En als je al eens een gedicht hebt geschreven en er tevreden over bent, kun je die natuurlijk ook insturen.
Veel succes!
Partijprogramma lijst 17 Stadsdichter075
Stadsdichters Jeroen van Leeuwen en Ellis van Atten schreven een partijprogramma voor een fictieve Zaanse politieke partij.
Zaanse Politieke Poëzie
Hier volgt een uitzending in de zendtijd van Zaanse politieke partijen
Uuuuh Zaanse Poëzie
Contractueel is onze neutraliteit vastgelegd
Wij hebben ons daarbij neergelegd want
het ontbreekt ons aan politieke ambitie
we delen slechts onze poëzie
Daarom geven wij u: Lijst 17
Stadsdichter075
met vier programmapunten
Poëzie is van ons allemaal en ideaal als gemeenschappelijke taal
Politieke boodschappen
in ambtelijke idiomen uitgesproken
Veelkleurige vijver
waar talen en dialecten samenkomen
Stormen in een glas vol oneliners
Emotioneel beladen. Politiek bewogen
woorden gewogen op de schaal
van de dichter brengen
witruimte tussen regels
Spreken is zilver
Zwijgen blanco instemmen?
Of tijd om te luisteren?
Dat is klatergoud
Poëzie is geschikt om de Zaan en andere kloven te overbruggen
Verstaan. Bruggen slaan
zonder blauwe plekken
Stevige bezems vegen
werelden in de Zaan
Breed palet. Kleurenvlekken
Rare kwasten. Eigenheid
Authentieke fantasten
Taal. Kunst. Cultuur
Lijm en schuurpapier
De stadsdichter wordt gekozen door de participerende Zaanse burger
Op het pluche zetelt goede raad
In konijnenvacht
De hele nacht gewacht
op de eerste filosofische trein
Ook ik heb een stem
Maak gebruik van rechten
Kies voor verdoving
Kies voor verstand
Het volk in achterkamers
Leest boeken
Recht uw rug
Blijf vechten
voor idealen
Arbeidersklasse klimt binnen één nacht
Tot op de top van Randstad
stilte voor glaswater-storm
geblazen bubbels koolzuur
Hoe werkt de geclusterde cultuur?
Politiek moet op rijm! Met wat er leeft in de Zaanse maatschappij
Politiek bewusteloos-
Er zijn een hoop mieren
Die zich verstoppen, wie is geklopt.
Duw die lijst.
Gebiedende wijs-heid
In debat
in het dorp
in de stad
Zaans de stem
Breng kolkende cultuur lokaal
Nachtegaal bezingt een vroeger klaslokaal
Uit deze rode rivier
Stroomt pracht en praal
Over de slootkant
Vertelt men een machtig verhaal
Volg Jeroen voor rijm en alliteratie, lange woordenstromen zonder spaties
Volg Ellis voor de vrouwelijke touch en de praktische organisatie
Voor wat betreft de politiek, krijgt u van ons maar één advies
Luister vooral naar uw eigen stem
Dat is ware poëzie
©Jeroen van Leeuwen & Ellis van Atten
Evolutie van voortbeweging
Onze dromen met Marsman over de toekomst van de Zaanse mobiliteit bleek aardig te kloppen met de visie van twee verkeerskundigen tijdens een avond van Zaanse Geluiden op 15 maart 2018.
Denkend aan Zaanstad zie ik linten en dijken
Melkschuiten door kavelsloten. Alles is te bereiken
met paardenkracht en fietsend langs kanalen
wordt de mens in beweging gebracht
Met de wind in de zeilen steeds sneller op volle
stoomkracht. Sprintende treinen denderen door alle bariërres
Breken de ozonlaag
De aangelegde snelwegverbanden gedrenkt in fijnstof
leiden tot een groot verkeersinfarct. Stilstand
De reanimatie is niet geslaagd
Evolutionair wordt de mens vertraagd
Beweeg in stilte
Neem plaats
Uw werkplek is een cocon
Verticale tuinen overwoekeren
Verschoonde lucht
Met de hand bosmaaien
Elektrisch fietsen figuren
Sturen over padenstructuur
Toekomst en nu
Water en vuur
Straks glijdt dit papieren bootje
Over Zaanijs
Definitief relatief is een definitie
Roltrappen brengen u tot het hoogste
Platvorm in Babel
Dadel pluk
Fruitig voorgevoel
Uitgekomen
Bouwplannen meegenomen
zwevend buiten dromen
Denkend aan Zaanstad zoef ik zwijgend over het snelfietspad
van A naar B zonder hijgen, elektrisch aangespoord
worden de boodschappen op bestelling door drones bezorgd
word ik circulair zeeziek in een zonaangedreven achtbaan
schiet als een kogel uit een luchtbuks door
zure melkwegen onder de grond. Van Tapsloot
naar het Noordzeekanaal in zes seconden zet ik
mijn benen in de uitverkoop
Zijn onze mensen nog mensen?
Wanneer zij automatisch leven.
Emoties opgegeten door het wezen
Buiten het aardse
Bestaan zonder grenzen
Sombere voorspelling
Vaag geraaskal
Gratis ingewanden te grijp
Val in eigen zwaard
Ten aanval!
Metalen vruchten plukken
Voor altijd rijp
Zijn we soms al tot robots ontwikkeld?
Iedere stap geruisloos dichterbij
Terug naar Marsman
Duistere eeuwen beschreven
Opeens verlicht in tijd
Dromend van Zaanstad zien we
Groen in sloten, blauwe luchten zonder
fijnstofwolken binnen loopafstand
Tekstballon blaast twee-traps-raket
Zeepsopbel tot wereldwonder
Beweging weer in gang gezet
toen de vooruitgang verdween
en als het toch weer even wennen is
hebben wij benen te leen