literaire salon Archieven - De Zaanse Dichterskring

Het is altijd mei in de poëzie!

Wat hebben Herman Gorter en jonge dichters van nu met elkaar te maken? Op het eerste oog misschien niets. Voor mij kwamen ze dit weekend samen. Deze zondagmorgen puzzelde ik nog wat aan het gedicht over Herman Gorter voor de Literaire Salon in het Zaantheater, en gebruik daarin zijn zin ‘bloesem dat uit zijn hulsel barst’. Ongeveer die zin hoorde ik gisteravond bij de Poetry Circle in Amsterdam, waar jongeren tussen 15-25 jaar Spoken Word bedrijven.

Ongeveer die zin omschrijft mijn beleving van de avond in Amsterdam. Jongeren die wat te zeggen hebben, onzeker zijn en dat samen overwinnen, gebruik maken van hun eigen stem, hun eigen inzicht. Jongeren die gaan bloeien. ‘Een nieuwe lente, een nieuw geluid’ om maar met Gorter te spreken.Ik ben enthousiast. Over Herman Gorter én over de dichters bij Poetry Circle. En puzzelde nog wat aan het gedicht, dit is het geworden:

Herman Gorter, en dan

Een februarizon spartelt over het knerspende ijs van de Zaan,
zoent een vader, een moeder. Met zachte krakende kussen
fuseren twee cellen tot één schittering in het echtelijk bed
Een komeet, een licht aan de donkere hemel
bedreven in het verbeelden
van wat mooi, wat schoon,
wat zinnenstrelend is

Het zaad van de vader legt geen woorden in de mond
Moeders zachte ogen kijken, haar handen leiden – zonder sturen
De boreling wordt geen spreker van genen
Zijn gedachten: een oerknal in november 1864
Zijn schepper doopte hem met vloeibaar inkt

Het ijs onder zijn sterke beentjes smelt door het warme gefluister
van zijn moeder. Hij herhaalt haar Griekse alfabet
Herhaalt klanken. Ontdekt melodie in het spreken
Poëzie in woorden. Woorden in alles
Het groene gras. De blauwe koepel
Na een vertraagde ontsluiting
wordt de dichter geboren

Zijn volle lippen raken lichtvoetige nymphen
fluiten verzen vol verlangen, vol vuur
De liefde – licht als zuurstof – katalysator
voor sensitieve literatuur

Zijn polygame hart verwijdt, bestrijdt,
komt in beweging tegen oneerlijkheid
Hij vangt de bal van verontwaardiging
in bevrijdende woorden
vol van zijn natuur:

een explosief dat sporen uitgooit en
als een bloesem uit zijn hulsel barst
Zijn kinderloze zwijgen als dravende paarden
die zweven boven de weide
vol madelieven en boterbloemen
Zijn draden zijn geweven in ons nest van woorden
In onze poëzie fluiten vogels zijn melodie
Zijn meisjes spelen een reidans in
ons fonkelende landschap
waar frisgroene flapbladeren
zich ontrollen en cirkelen
naar de zon

Het is Mei. Voor altijd mei

©ellis van atten – stadsdichter 075

Ellis van Atten 2019-04-14T10:32:07+00:00 Nieuws Stadsdichters Zaanstad|

Zaans groen

Voor de literaire salon van Mens durf te lezen mocht ik mij laten inspireren door ‘Zaans Groen’, een literair tijdschrift dat tijdens de tweede wereld werd uitgegeven door Klaas Woudt. Zijn zus Mart, was één van de vele bijdragers. Zij schreef prachtige gedichten waardoor je even kunt ontsnappen aan de rauwheid. Zij was mijn inspiratiebron voor dit gedicht.

Mart Woudt in de polder

Op de landen een wazig dauw. In de lucht
koepelen donkere wolken. Het land, ons land
Geen toevluchtsoord, geen blauw. Het huis, ons thuis
Karkas zonder huid. Het hart, ons hart
Bloot. Grauw

De wind slaat koude lappen in haar gezicht
Kaakklem, opgetrokken schouders en gewicht
op de trappers. Strakgespannen ketting laat
knauwende tanden los. Gebroken verzet
tegen clandestiene belettrie

Zij schrijft onze brand die zuurstofloos woedt
Blaast woorden in een ballon en geeft ze
lucht. Trekt de mondhoeken strak en
laat zinnen gillend ontsnappen
uit dit mijnenveld

Onder druk van rollende persen schrijft ze
een ultiem protest tegen niet voelen
Kruipt onder een deken van Zaans groen
naast kasplantjes van vergeten fatsoen
De kwetsbaarheid van debutanten,
natte inkt die niet droogt, drukt
etterende puisten uit de polder

De bast kraakt, hout breekt, hars kleeft
Op braakliggende landen valt warme regen

Het is nog vroeg vanmorgen
Op de landen een on-hollands licht
In de blauwe lucht de eerste leeuwerik
Tussen de bomen zilveren slingers
en de treurwilg veegt zijn tranen

Het blijft vroeg vanmorgen
als we haar horen zingen
in ons polderland

©Ellis van Atten, 2019

Ellis van Atten 2019-02-03T11:09:51+00:00 Nieuws Stadsdichters Zaanstad|

De schoolmeester

Cor Bruijn, schrijver van streekromans of literatuur? Schoolmeester of ook kind gebleven? Wat hij schrijft, spreekt tot de verbeelding. Ook bij Ellis van Atten en Jeroen van Leeuwen, die als Zaanse stadsdichters, een gedicht over hem schreven voor de Literaire Salon op 15 april 2018 in het Zaantheater.

De schoolmeester

Tussen de muren van het klaslokaal vormen
kinderen het toneel voor de geleerde timmerman
Aap. Noot. Mies herboren. Kinderen in een rij gevlochten
Krijt krast scherpe sporen in zachte klei. Land deint
Golvende meisjesharen in de inktpot gedoopt
Meester. Haal de kinderen in

Schenk het recept uit over zaakonderwijs
Geef een taak. Ontwaak tot ongepoleist ruwe edelsteen
door adelstand verhandeld. Eigen paden platgetreden
naar boven gewandeld. Vandaag, op de grens van
vanmorgen en middag, is een leraar geslaagd oneindig
in het scheppen van spaden in veen
het vertraagd laten bloeien
van een bloembed aardbeien

De meester vaart uit in jeugdherinneringen
Hoe hij leerde, wandelen naar Sneek. Regels aan
de lieslaarzen gelapt. Literatuur ontsnapt aan
spreektaalavonturen Hij verliest zijn hoofd in Zaanse verhalen
Het kind spreekt voor en na zijn beurt
Haalt de meester in

Tweedimensionale drukkunst laat 3D beelden
spreken in aanstekelijke plaagvonken. Zaanstreken van
straatjongens. Kinderkoren vertellen over
opa’s, oma’s in dit polderland
Suizende seizen ontwijken. Het kost de dode molen
zijn kop en kap. Vuur is aangestoken
Tijdreizen in voetsporen van verdronken vaders
Weer tot leven komen. Wonen op de Lorziezolder
Een schuur met thuiskomst in houten tempel
Werkende gezinnen van oude stempel

Verlaag platte bodems onder bruggen door
Hoge druk, de 12^e van de ketel. Het verhalende over
generaties uitgeworpen. Gefluister in de wind. Stilte
Zilt want de zee is nabij. Het bootje in de sloot verloor de onschuld
dreef af naar groot water. Vissenvangers en golventemmers gooien
liefdesnetten. Begeerte. Bloot.

Kinderen klommen uit boeken tot
boomlange jongens en meiden
Zie ze sprongen door tijden weggecijferd door
canon-makers. Wat ervaren wij van het water-varen?
Over het plafond deze daken schakelstroom door pannen en goten
Hoge spanning vergroten geeft schokken
Schoolbelresonantie van de scheepsklokken

In de vitrinekast verstoft tussen vaantjes en bekers
de oorkonde. Schitterend de voorjaarszon op een plein
Wonderlijk verborgen hoofdpersoon
speelt luchtgitaar met fietsende voeten
Voor de marktkoopman een grote onbekende
Scheepje danst op de sokkel der kennis
Literatuur met labelnaam gestopt
in een hokje met weerhaakjes gepropt

De meester is ingehaald door zijn auteur
oude geurboeken lezen
zo bladert hij door toekomstbeelden

Literaire Salon: Nescio

Stadsdichters Jeroen van Leeuwen en Ellis van Atten lieten zich voor de Literaire Salon van 4 februari 2018 in het Zaantheater inspireren door het werk van schrijver Nescio met een knipoog naar vogelschilder Rein Stuurman. En met geluidjes.

Zijn leven een gedicht

Dralende dolende dromer in driedelig grijs
draait kaarten op kantoor, verhaspelt teksten
stuurt, schuurt en verwoordt natuur tussen grauw en groen
De zin van korte zinnen in spreektaal geschetst
Gedragen wintervacht op volle waarde ingeschat
Nadat de auteur bevroor, verloren lezers het vlies
Kijken van Muiden naar Ransdorp en terug
onder schitterende teere lucht
het ware leven

Zien is kennen
Oosterse oktobermaan schijnt door nevel in India
over brede wegen en vele bomen. In gebroken tijdsloten
springen met polsstok over sloten. Het stroomt vanzelf
opgelost in wind naar gelinieerde velden met woorden
Overdraagbaar beeld zet tijd stil in kwajongensdromen
Verlangen naar vrij vrolijk zonder fronsrimpels
in lichtmetaal kraakwater. Muggen dansen in de zon
Gevallen bladeren composteren en conserveren
het jongetje onder een steen

Zien is kennen
Verbazing in verhalen van vogelvrije fantasie. Pionier
over een schaakbord zonder hokjesgeest
Hemelbestormer, wereldwandelaar door het wijde veld
De dieren menselijk in dit kleverige leefgebied waar
steden opdoemen. Ze fokken maar raak!
Het bijgeloof van reisgenoten vluchtig in rook opgegaan.
De laatste ademtocht van tollende toeschouwers
Afstandelijk onbeschreven zachtmoedigheid
Is een dagboek gemeenschappelijk grondbezit?
Ik weet alles

Ik weet het niet
Zien is kennen

Dichtertje worden en dan hard vallen in titanenstrijd aan
tafel gedekt door den Uitvreter. Herkauwde frases verlegd
Geef hem geen vinger is een vuistregel. Huisregel:
Krakende karigheid bij het krieken van de dag
Bescheiden boekhouding bijhouden van het Nederlandse landschap
Hersenspinsels in papieren muren opgesloten
Als dit geheim verraden wordt, ligt het karakter bloot
Analogieën gestolen. Schoonheid zichtbaar
Wij nemen zijn hand
Is zien kennen?

Zijn leven een gedicht

Ik ben een terugkijker

Wie geeft antwoord op de laatste vragen?

Ik weet het niet
Schrijft u over mij maar weinig tot niets

Ellis van Atten 2018-02-05T11:08:44+00:00 Nieuws Stadsdichters Zaanstad|

Carry van Bruggen en Jacob Israël de Haan

De Literaire Salon van ‘Mens, durf te lezen’ op 19 november 2017 stond in het teken van Carry van Bruggen en Jacob Israël de Haan. Broer en zus, geen tweeling, beiden geboren in 1881, beiden schrijvers, beiden leefden ze een bijzonder leven. Hun jeugd brachten ze door in Zaandam. De stadsdichters lieten zich inspireren, schreven samen, Jeroen van Leeuwen maakte er met Mark Nieuwenhuis, trompettist en componist een bijzondere muzikale voordracht van.

Tot het einde en weer terug

Een dorp in Drenthe met woeste grond vol heide

Verplaatst voor sompige velden

Waar men palen laat heien

Op te bouwen

Dit gezin was bindend, afwijkend

Licht schijnsel boven zilveren kandelaren

Gezien door beslagen brillenglazen

Een afstand overbruggen tussen

dag en nacht, licht en donker, vroeger en nu,

man en vrouw, binnen en buiten

is schrijven tussen huisje en sloot

is tijd verdrijven met hink-stap-sprong

is verschil bedrijven

Jij bent anders dan ik

Een meisje is geen jongen

Ik brei tegendraads

Net als jij pleeg ik verzet

tegen de verwachting

Wij zijn gelijk

De verwachting rook ik uit met een sigaret

koket geknepen tussen mijn gelakte nagels

verjaag ik de mannen uit mijn leven

terwijl jij ze streelt en ook uit

de hof van Eeden wordt verdreven

Pathologisch afwijkend leven

is vechten met engelen op Jacobs ladder

door vader voorgezongen

Onderbuikgevoel

Ruggen staan stevig

In een bronzen boekenkast

Wonen bevroren bijen bezig

Weemoed komt goed van pas

Het Volk verbrak de relatie

Zion aan de Zaan

Het geopende hart klopt in operatie.

De schrijvers schreven tot de minderheid

Het was vaak

Te veel

Overschreeuwd door een zwijgende meerderheid

Normen en waarden

Stormen verwaaien

1881-1881-1881-1881

Afwijken is voldoen aan de verwachting

De traditie hebben we steeds weer in vlam gezet

Jouw kaars is als eerste met geweld uitgeblazen

de mijne zachtjes ingeslapen

We vierden ieder maar een half feest

samen één

Wij zijn anders en gelijk

Ellis van Atten 2017-12-16T11:11:54+00:00 Nieuws Stadsdichters Zaanstad|