Het is altijd mei in de poëzie!

Wat hebben Herman Gorter en jonge dichters van nu met elkaar te maken? Op het eerste oog misschien niets. Voor mij kwamen ze dit weekend samen. Deze zondagmorgen puzzelde ik nog wat aan het gedicht over Herman Gorter voor de Literaire Salon in het Zaantheater, en gebruik daarin zijn zin ‘bloesem dat uit zijn hulsel barst’.  Ongeveer die zin hoorde ik gisteravond bij de Poetry Circle in Amsterdam, waar jongeren tussen 15-25 jaar Spoken Word bedrijven.

Ongeveer die zin omschrijft mijn beleving van de avond in Amsterdam. Jongeren die wat te zeggen hebben, onzeker zijn en dat samen overwinnen, gebruik maken van hun eigen stem, hun eigen inzicht. Jongeren die gaan bloeien. ‘Een nieuwe lente, een nieuw geluid’ om maar met Gorter te spreken.Ik ben enthousiast. Over Herman Gorter én over de dichters bij Poetry Circle. En puzzelde nog wat aan het gedicht, dit is het geworden:

Herman Gorter, en dan

Een februarizon spartelt over het knerspende ijs van de Zaan,
zoent een vader, een moeder. Met zachte krakende kussen
fuseren twee cellen tot één schittering in het echtelijk bed
Een komeet, een licht aan de donkere hemel
bedreven in het verbeelden
van wat mooi, wat schoon,
wat zinnenstrelend is

Het zaad van de vader legt geen woorden in de mond
Moeders zachte ogen kijken, haar handen leiden – zonder sturen
De boreling wordt geen spreker van genen
Zijn gedachten: een oerknal in november 1864
Zijn schepper doopte hem met vloeibaar inkt

Het ijs onder zijn sterke beentjes smelt door het warme gefluister
van zijn moeder. Hij herhaalt haar Griekse alfabet
Herhaalt klanken. Ontdekt melodie in het spreken
Poëzie in woorden. Woorden in alles
Het groene gras. De blauwe koepel
Na een vertraagde ontsluiting
wordt de dichter geboren

Zijn volle lippen raken lichtvoetige nymphen
fluiten verzen vol verlangen, vol vuur
De liefde – licht als zuurstof – katalysator
voor sensitieve literatuur

Zijn polygame hart verwijdt, bestrijdt,
komt in beweging tegen oneerlijkheid
Hij vangt de bal van verontwaardiging
in bevrijdende woorden
vol van zijn natuur:

een explosief dat sporen uitgooit en
als een bloesem uit zijn hulsel barst
Zijn kinderloze zwijgen als dravende paarden
die zweven boven de weide
vol madelieven en boterbloemen
Zijn draden zijn geweven in ons nest van woorden
In onze poëzie fluiten vogels zijn melodie
Zijn meisjes spelen een reidans in
ons fonkelende landschap
waar frisgroene flapbladeren
zich ontrollen en cirkelen
naar de zon

Het is Mei. Voor altijd mei

©ellis van atten – stadsdichter 075

Kinderzwerfboeken in Poelenburg

Boeken kun je prima delen! In Poelenburg werd de komst van vier nieuwe kinderzwerfboekstations gevierd met een officieel openingsfeest. Een wethouder, kinderen, een goochelaar en heel veel boeken. Stadsdichter Ellis van Atten mocht er een gedicht bij schrijven en laten horen. In de Zaankanter een mooi verslag, hieronder het complete gedicht.

 

Zwervende boeken

Er zijn zwervers op dit station
met dikke jassen van gekleurd karton
Ze zijn dik, dun, nieuw en soms tot op de draad versleten
met gevouwen bladzijden, krassen en gescheurde regels

Er zijn zwervers op reis door Nederland
Ze gaan van hand tot hand tot hand tot hand
naar huizen, scholen, dorpen en steden
en ook in Poelenburg zijn ze neergestreken

Heb jij ze al gezien? Heb jij ze al gelezen?

Er zijn zwervers met alleen maar woorden
Er zijn zwervers met heel veel plaatjes
en er zijn zwervers met allebei

Het zijn allemaal zwervers met mooie verhalen
met ernstige, vrolijke, grappige praatjes
Ze zijn soms verdrietig en dan weer  helemaal blij
Net zoals mensen en net zoals jij

Als je een zwerver meeneemt in jouw hand
en je gaat lezen, kom je thuis in een ander land
waar echt alles kan

Vaar op een wolk, vind een brief in een fles
Klim in een boom tot aan de sterren. Neem hapjes van de maan
Word zelf een prinses. Dans met banaan. Wilde dieren praten
Een auto met benen. Een vis die kan vliegen
Een gevecht met gevaarlijke piraten

In boeken kan alles, echt alles bestaan
Jouw gekste dromen lijken dan even
ECHT waar!

De zwerver – of zeg maar: het zwervende boek –
kan bij jou blijven wonen of verstoffen in een hoek
of kan verhuizen naar een leesgierige buur
en jij kunt op dit station weer op zoek
naar een nieuw leesavontuur

©Ellis van Atten, stadsdichter075

 

Literaire Salon: Nescio

Stadsdichters Jeroen van Leeuwen en Ellis van Atten lieten zich voor de Literaire Salon van 4 februari 2018 in het Zaantheater inspireren door het werk van schrijver Nescio met een knipoog naar vogelschilder Rein Stuurman. En met geluidjes.

 

Zijn leven een gedicht

Dralende dolende dromer in driedelig grijs
draait kaarten op kantoor, verhaspelt teksten
stuurt, schuurt en verwoordt natuur tussen grauw en groen
De zin van korte zinnen in spreektaal geschetst
Gedragen wintervacht op volle waarde ingeschat
Nadat de auteur bevroor, verloren lezers het vlies
Kijken van Muiden naar Ransdorp en terug
onder schitterende teere lucht
het ware leven

Zien is kennen
Oosterse oktobermaan schijnt door nevel in India
over brede wegen en vele bomen. In gebroken tijdsloten
springen met polsstok over sloten. Het stroomt vanzelf
opgelost in wind naar gelinieerde velden met woorden
Overdraagbaar beeld zet  tijd stil in kwajongensdromen
Verlangen naar vrij vrolijk zonder fronsrimpels
in lichtmetaal kraakwater. Muggen dansen in de zon
Gevallen bladeren composteren en conserveren
het jongetje onder een steen

Zien is kennen
Verbazing in verhalen van vogelvrije fantasie. Pionier
over een schaakbord zonder hokjesgeest
Hemelbestormer, wereldwandelaar door het wijde veld
De dieren menselijk in dit kleverige leefgebied waar
steden opdoemen. Ze fokken maar raak!
Het bijgeloof van reisgenoten vluchtig in rook opgegaan.
De laatste ademtocht van tollende toeschouwers
Afstandelijk onbeschreven zachtmoedigheid
Is een dagboek gemeenschappelijk grondbezit?
Ik weet alles

Ik weet het niet
Zien is kennen

Dichtertje worden en dan hard vallen in titanenstrijd aan
tafel gedekt door den Uitvreter. Herkauwde frases verlegd
Geef hem geen vinger is een vuistregel. Huisregel:
Krakende karigheid bij het krieken van de dag
Bescheiden boekhouding bijhouden van het Nederlandse landschap
Hersenspinsels in papieren muren opgesloten
Als dit geheim verraden wordt, ligt het karakter bloot
Analogieën gestolen. Schoonheid zichtbaar
Wij nemen zijn hand
Is zien kennen?

Zijn leven een gedicht

Ik ben een terugkijker

Wie geeft antwoord op de laatste vragen?

Ik weet het niet
Schrijft u over mij maar weinig tot niets

De Zaanse Geschiedenis

De tweede editie van de Zaanse Geschiedenisquiz vond plaats op 31 oktober 2017 in het Zaantheater. Een leerzame, gezellige en spannende avond, georganiseerd door het Gemeentearchief Zaanstad, het Zaantheater en de Vereniging Zaans Erfgoed. De stadsdichters Jeroen van Leeuwen en Ellis van Atten verdiepten zich ook in de Zaanse Geschiedenis en schreven.

 

Een Zaanse Geschiedenis

Noordse wind gaat liggen
Plat op haar rug
In dit blubberig land viert het feest zichzelf ..in samenspraak met Osiris
Groeipijn aan natuurlijke oevers stroomt over toekomst die hier is
Wilde bloemen bloeien in het zilveren zoemen
Benoemen van totale ontwikkeling in verwildering
Zes eeuwen voor het begin van een jaartelling
Weinig werd overgeleverd ondanks de kunst van verhalen vertellen
Wij graven zonder woorden naar nederzettingen
tussen de zeeklei, leem en veenpakketten.

Potscherven van vergeten bewoners
bewijzen bestaan achter strandwallen
Schreeuwende zeemeeuwen vliegen
langs oevers van een veenriviertje
en broeden op het oer IJ
gescheiden van de zee
Waterverplaatsingen, volksverhuizingen
de Romeinen namen deel
Bewoning langs drassige wildernis
woest moeras en vormend veen
Sporen in slotenpatronen

Woest stuwt een storm het IJ tegen Assendelver Zeedijk
Kolkend blauw met witte koppen tot in Beverwijk
Ogenblikken bevroren en traanden maanden
Weinig bronnen bestaan over de West-Friezen en Saenden
Lang geleden werd oud leven toegedekt met nieuwe bodemlagen
Ontginningen door dempen, dijken aanleggen en bomen zagen
Knotwilgen als obelisken, ridders zijn strijders te paard
Boeren verhandelen voedsel op markten van tijdelijke aard
We zijn vertrokken op een vloot vlotten achter de rest aan
Plannen bedacht als vlam in de pan door de machtige Banne van Westzaan

Van hout zaagt men boten, haringbuizen varen uit
Fluitschepen trekken door Zaanse Straten naar de Oostzee
Daar hijst men de spek op aan karnaten, eet men scheepsbeschuit
De bedrijvigheid groeit, maar levens gaan verloren
Ook de walvis wordt met de dood bedreigd
Een graf wordt niet gegraven
het water wel uitgediept tot grote havens
Het monster is tot leven gewekt
In pakhuis de Vrede gelegd
Overslag tot aan vandaag

Veenpolder drassig land vastgeklonken op palen,
zaagmolens draaien en malen
Het zijn houten motoren
Een gezegde zacht uitgesproken in Nauerna met Zaanse neurie
bleek later een spreekbeurt over de Spaanse furie
De laatste jury staart verbaasd maar spreekt niet.
Stil staren naar voorbijflitsende lichtjaren op een racefiets

Fabrieken stomen de Zaanstreek op met zelfgebouwde machinerie
laten rijst, meel, cacao en koeken van de band rollen
Bouten, moeren en slijpende tollen vormen metaal tot kanonnen
Voor de oorlogsindustrie is economie de munitie
Draaiende treinsporen botsen met de vaart
Ondergronds reist de tijdlijn
tussen werk en thuis
tussen metropool en groene dorpen
tussen toen en nu ligt tijd en geld
Goed bewaard?
Over honderd jaar volgt nieuwe interpretatie
Wat je nu doet is morgen geschiedenis
wie wint of verliest is een tijdelijk inzicht

Sporen in de modder, woorden vol gedonder
De oorlog
Ooit begonnen
Nooit gewonnen
100 seconde verloren binnen een eeuw uitgeluid
Wanneer monumenten spreken. Een vliegenier gered
Op bankjes liggen dromen over de bankier van het verzet
Zweef vertraagd door zijn straat linksaf door de laan der vrijheid
De recente historie vertoont kenmerken van een ijstijd
Messteken in hartverscheurende treurige episoden
Mensen, kinderen aanbaden verdwenen goden

Meer arbeid dan mensen in een samengesmolten stad
trekt werkers van ver met handen uit de mouwen
Spaghetti en broodjes döner overgoten met lawaaisaus vullen
de toch al volle maag. Stadsgrenzen worden verplaatst
De Zaankanter heeft kleur gekregen – is meer dan groen
na volksverhuizingen. De geschiedenis herhaald vooruitgeschoven
is nooit afgelopen

Alles groen als gras blijft zoals het vroeger was
Zoals het vroeger was, is het nog steeds
Geschiedenis leeft
Lichtjaren
bakens maken in de Zaanse aarde
kriskras verdwalen over paden, straten waren nog water
Gisteravond spreekt zich uit in onbeantwoorde quizvragen

Ellis van Atten & Jeroen van Leeuwen, oktober 2017

 

Burgemeester Zaanstad krijgt beschuit met huisjes

Zaanstad heeft een nieuwe burgemeester. De Zaanse Stadsdichters Jeroen van Leeuwen en Ellis van Atten schreven een gedicht ‘Beschuit met huisjes’ en droegen die tijdens de installatie op 27 september 2017 voor. Hun voordracht is terug te zien op de website van Gemeente Zaanstad – na ongeveer 33 minuten! De stadsdichters genoten van de voorpret, de voordracht, het feestje en kijken uit naar wat burgemeester Jan Hamming voor gemeente Zaanstad gaat betekenen.