Vanwege zeventig jaar bevrijding én de afronding van het prachtige, educatieve project Monumenten Spreken, schreven Zaanse Dichters bij alle 28 lokale oorlogsmonumenten poëzie. Onze dichter Hans de Roo schreef het overkoepelende en indrukwekkende ‘Monumenten Spreken’.

Monumenten spreken

Achtentwintig monumenten
met de Zaanstreek nauw verweven
herinneren aan het immense oorlogsleed
en gedenken wie voor vrijheid streed
ten koste van het eigen leven.

Monumenten van steen of staal,
een boek dat open ligt, een beeldengroep,
over elk der monumenten is een film gemaakt,
achter elk der monumenten schuilt een verhaal.

Over hoe men ageerde, protesteerde.
En staakte. In verzet ging, saboteerde.
Illegaal kranten maakte, kranten waarin
het echte oorlogsnieuws zich verder zong.

Over het lot van de Amerikaanse bemanning
die uit een brandend vliegtuig sprong.

De schooljuf die twaalf onderduikers verborg
en zorg droeg voor het dagelijkse brood.
Wie een baby redde op een tweesprong
van gedachten uit innerlijke nood.

Of het verhaal over het Joodse meisje
dat op een dag verdween. 

De verzetsman die verraden door de buren
in de cel de nachtelijke uren aftelt
voor zijn dood.

Zo velen kwamen om.
Monumenten spreken de namen.

Het boekje met alle gedichten kun je downloaden vanaf de site van het Stedelijk Comité 4 en 5 mei Zaanstad.